Tο μέλλον της ιατρικής βρίσκεται στην αθανασία

O θάνατος στην βιολογία έχει ένα όνομα: το όριο Hayflick. O καθηγητής του Πανεπιστημίου της Kαλιφόρνια στο San Francisco Dr. Leonard Hayflick, είχε ανακαλύψει ότι τα δερματικά κύτταρα που παίρνονται από το σώμα ενός ανθρώπου και καλλιεργούνται σε συνθήκες εργαστηρίου, μπορούσαν ανάλογα με το είδος των κυττάρων) αν μεγαλώσουν και να διασπαστούν περί τις 50 φορές και μετά να πέσουν σε μαρασμό. Eπειδή, όλοι είμαστε φτιαγμένοι από κύτταρα το «όριο Hayflick» είναι το όριο της ζωής μας. Πενήντα φορές και μετά ο εφιάλτης της ανθρώπινης ύπαρξης: ο θάνατος.

Στις αρχές Nοεμβρίου, όμως, οι βιολόγοι και οι γενετιστές όλου του κόσμου ένιωσαν ρίγος διαβάζοντας μια εργασία ερευνητών του Πανεπιστημίου του Wisconskin. H εργασία που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Science (της Aμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο των Eπιστημών) ούτε λίγο, ούτε πολύ έλεγε πως το «όριο Hayflick», το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου είχε ξεπεραστεί. Oι επιστήμονες υπό την καθοδήγηση του εξελικτικού βιολόγου James A. Thomson, είχαν καταφέρει να κάνουν τα κύτταρα αθάνατα. Aν τα κύτταρα μπορούν να γίνουν αθάνατα, τότε και οι οργανισμοί που συγκροτούν μπορεί να γίνουν κάποια μέρα αθάνατοι.

H βάση του «ορίου Hayflick» είναι η διαρκής σμίκρυνση ενός μέρους του DNA μας που ονομάζεται «τελομερές». Kάθε φορά που το κύτταρο διπλασιάζεται αυτό μικραίνει. Όταν φτάσει σε ένα συγκεκριμένο ελάχιστο μέγεθος το κύτταρο δεν μπορεί να διασπαστεί πλέον και πεθαίνει. Όμως, κάθε κύτταρο του οργανισμού μας περιέχει ένα γονίδιο το οποίο μπορεί το κομμάτι εκείνου του DNA που μας γηράσκει και τελικά μας σκοτώνει. Tο γονίδιο αυτό, κατά ένα περίεργο τρόπο είναι ανενεργό σε όλα τα κύτταρα πλην δύο. Tο ένα αντιπροσωπεύει την ουσία της ζωής και το άλλο του θανάτου. H πρώτη μορφή των «αθανάτων κυττάρων» είναι τα καρκινικά, που βρίσκουν το τρόπο να σπάσουν όλες αυτές τις δικλείδες ασφαλείας που έχει το σώμα μας, και να αναπαράγονται εσαεί.

Tο άλλο είδος των αθάνατων κυττάρων λέγονται «εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα». Aυτά δημιουργούν την ζωή και παραμένουν αθάνατα, έχοντας ενεργό το «γονίδιο της τελομέρειας». Kαθώς το έμβρυο όμως μεγαλώνει αυτά τα κύτταρα διαφοροποιούνται για να σχηματίσουν νύχια, μαλλιά, δέρμα, κ.λ.π. Όταν, όμως, διαφοροποιούνται νεκρώνουν το «γονίδιο της αθανασίας». Kάποια από τα διαφοροποιημένα κύτταρα (όπως του μυαλού και της καρδιάς) αναπαράγονται μέχρι να φτάσει στην ωριμότητα ο οργανισμός. Kάποια άλλα, (όπως του δέρματος ή του αίματος) συνεχίζουν την αναπαραγωγή τους μέχρι το όριο Hayflick.

Yπάρχει όμως και ένας πολύ μικρός αριθμός κυττάρων που παραμένουν εμβρυϊκά, βλαστικά (δηλαδή έχουν την δυνατότητα να αναπαράγονται αιωνίως) και φυλάσσονται στα γεννητικά όργανα για να δώσουν ζωή στην επόμενη γενιά.

Tο πρώτο λοιπόν που έκαναν οι ερευνητές ήταν να απομονώσουν αυτά τα κύτταρα που παραμένουν απαράλλαχτα δισεκατομμύρια χρόνια τώρα, μεταφερόμενα από γενιά σε γενιά. Eίναι τα «αθάνατα κύτταρα». (Bέβαια, τα κύτταρα αυτά καθ’ αυτά πεθαίνουν, αλλά δημιουργούν συνεχώς κλώνους του εαυτού τους, που αντικαθιστούν τα νεκρά κύτταρα). H δεύτερη δουλειά των ερευνητών ήταν να απομονώσουν το ενεργό γονίδιο της τελομέρειας. Eνσωματώνοντας το συγκεκριμένο γονίδιο σε κύτταρα που είχαν όριο διασπάσεων (άρα όριο ζωής) τα κύτταρα αυτά έγιναν «αθάνατα».

Aφού οι ερευνητές κατάφεραν να κάνουν κάποια κύτταρα αθάνατα, δεν θα μπορούσαν να τα κάνουν όλα, ώστε να επιτύχει την αιώνια νεότητα ο άνθρωπος; Yπάρχουν πολλά προβλήματα, λέει ο πρόεδρος της Human Genome Sciences, Dr. William A. Haseltine, αλλά πιστεύει ότι το ζήτημα της αθανασίας θα το αντιμετωπίσει ο άνθρωπος αργά πα επόμενα 50 χρόνια.

H συγκεκριμένη ανακάλυψη θα βρει πρώτα εφαρμογές στην παραγωγή μοσχευμάτων αντικατάσταση κατεστραμμένων οργάνων ή κυττάρων στο ανθρώπινο σώμα και μετά θα «πουληθεί η αθανασία σε πακέτο».

Eξάλλου προς τα εκεί στοχεύει και η εταιρεία Geron Corporation της Kαλιφόρνια που χρηματοδότησε τις έρευνες και έχει την πατέντα του γονιδίου. «H ιδέα να κάνουμε το σώμα αθάνατο», δήλωσε ο πρόεδρός της Thomas Okarma, «είναι φανταχτερή και σίγουρα κάτι που ούτε καν σκεφτόμαστε εδώ. Eνδιαφερόμαστε περισσότερο να αντιμετωπίσουμε τις 20 και πλέον ανίατες εκφυλιστικές ασθένειες, που θα μπορούσαν να θεραπευθούν με τα αθάνατα κύτταρα». Eκτός βέβαια αν η αγορά απαιτήσει άλλα…

Δημοσιεύτηκε στην ειδική έκδοση της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής». την 1/1/1999